Inmiddels ben ik ruim zeven jaar actief in de vastgoedwereld. In deze jaren heb ik diverse projecten opgepakt, maar in de laatste jaren ben ik me steeds meer gaan interesseren in zorgvastgoed. Dit is ook een van de belangrijke speerpunten binnen het bedrijf VB Groep. Onder de vlag van VB Groep opereert een groep solide ondernemingen actief op het gebied van ontwikkelen, bouwen en beleggen, zelf ben ik werkzaam in de ontwikkeltak bij CRA Vastgoed.

Bij CRA Vastgoed kwam ik al snel in aanraking met de term omgekeerde integratie. Bij het woord integratie denken we bijna meteen aan mensen die vanuit een buitenland hier komen wonen en de taal en de gewoonten moeten leren. Maar er is ook een categorie Nederlanders burgers waarvoor integratieprojecten zijn opgezet. 'Omgekeerde integratie' is een trend die vooral in de gehandicaptensector steeds meer zichtbaar wordt. Dit zien wij als ontwikkelaars in zorgvastgoed ook gebeuren.

Omgekeerde integratie in vastgoed

Omgekeerde integratie: de herontwikkeling van instellingsterreinen tot woongemeenschappen waarin mensen met en zonder beperking samenleven. Overheid en zorginstellingen streven ernaar om mensen met een beperking een volwaardige plek in de maatschappij te bieden. Daarbij stuurt de overheid aan op kleinschaligheid en willen veel instellingen de vertrouwde omgeving van het instellingsterrein voor de cliënten behouden. De oplossing wordt gevonden in bovengenoemde omgekeerde integratie. Vroeger werden mensen met een verstandelijke beperking gehuisvest op aparte terreinen in paviljoens, veilig ver weg van de ‘gewone mensen ’. Later kwamen cliënten ook onder begeleiding in de woonwijken te wonen, tussen de ‘gewone mensen ’.  Dit zie ik in ons werkgebied gebeuren, zo houdt ik me bezig met dergelijke integratieprojecten. Twee daarvan wil ik in deze blog benoemen, namelijk ‘de Heikant’ in Gennep en ‘de Vrije Ruimte van Providentia’ in Sterksel. 

Voorbeeldprojecten met omgekeerde integratie

Op de terreinen van stichting Dichterbij en stichting Kempenhaeghe waar de stichtingen al generaties lang haar cliënten heeft gehuisvest, worden in de toekomst koop- en huurwoningen gebouwd voor de ‘gewone mensen’ oftewel de nieuwe bewoners. In deze woningen zullen  de nieuwe bewoners komen te wonen tussen de cliënten, op het oude instellingsterrein. Door het realiseren van woningen voor burgers zonder beperking ontstaat "verdunning" van de instellingspopulatie en verbeteren de mogelijkheden voor het in stand houden van voorzieningen op het instellingsterrein. Bewoners zonder beperking genieten enorm van de rust en de ruimte op het instellingenterrein, maar ook van de voorzieningen die voor alle (oude en nieuwe) bewoners aanwezig zijn en vaak veel natuur rondom deze instellingsterreinen. De stichtingen in Gennep en Sterksel hopen en verwachten dat de integratie tussen de twee groepen makkelijker tot stand komt en CRA Vastgoed kan daarbij de kennis en kunde in de bouw en vastgoed vanuit het verleden inbrengen.

‘De Vrije Ruimte van Providentia’ in Sterksel

In de gemeente Heeze-Leende herontwikkelen wij op het terrein van de zorginstelling Stichting Kempenhaeghe het gebied tot een prachtige nieuwe woonwijk van circa 180 woningen. Een buurt met een zeer gevarieerd woningaanbod van hoek- en tussenwoningen tot twee-onder-een-kapwoningen en patiowoningen tot vrije kavels. Voor Stichting Kempenhaeghe en haar cliënten worden bovendien zes nieuwe eenheden gerealiseerd in 35 zorgwoningen voor 178 zorg cliënten, verspreid over het gehele plan.

Begin oktober  heeft er een officiële handeling plaatst op het terrein van Providentia, waarmee een start is gemaakt voor de nieuwbouw van verschillende woongroepen voor epileptische patiënten. Het betreft de start van een 1e fase van 3 zorgeenheden voor circa 80 cliënten. Later in 2015 volgt dan de 2e fase voor nog eens 3 zorgeenheden. Bij oplevering zal de totale huisvesting zijn vernieuwd voor 178 cliënten. Tevens is het gebied dan voorzien van nieuwe wegen en nieuwe bomen en beplanting ter versterking van het groene karakter.

Daarnaast zullen op het terrein van totaal circa 75 hectare marktwoningen worden gerealiseerd in een dorpse structuur met verschillende woonmilieus. De eerste marktwoningen zijn reeds in verkoop. Het gebied kenmerkt zich als groen en bosachtig. Een prachtig riant gebied op korte afstand van de gemeente Eindhoven. Op het terrein staat een monumentaal klooster waarin diverse voorzieningen zullen worden ondergebracht ter ondersteuning van de omgekeerde integratie middels een dorps karakter.

‘de Heikant’ in Gennep

Herontwikkeling van voormalig instellingsterrein "Augustinus" naar woonwijk ‘De Heikant’ bestaande uit 60 zorgwoningen, diverse bedrijfsfuncties, en daarnaast circa 150 eenheden waarvan veelal woningen. In gebied ‘De Heikant’ zijn bijna alle zorgwoningen voor stichting Dichterbij gerealiseerd. Nu is het in dit gebied de opgaaf om omgekeerde integratie tot stand te brengen. Dit doordat de ‘normale burgers’ de cliënten van stichting Dichterbij straks zullen ontmoeten in het gebied. De kwaliteit van het landschap in dit gebied is de drager van het plan. Een zogenaamd landschapscasco als visitekaartje voor dit gebied, ingedeeld in ‘ontwikkelkamers’ die per kamer een eigen (al dan niet verschillende) invulling kunnen krijgen. Dit alles in een parkachtige omgeving. Een open park door het gebied met bossage er omheen met bijzondere woonclusters, bebouwde voorzieningen (ateliers, B&B, en dergelijke ) en buiten voorzieningen (speeltuin, beeldentuin, moestuin, en dergelijke). In de wijk is ruimte voor maximaal 150 eenheden. 

De structuurvisie van deze ontwikkelkamers in het landschapscasco heeft inmiddels ter inzage gelegen. Nadat de reacties van de ter inzage legging verwerkt zijn, wordt het stuk ter besluitvorming voorgelegd aan het college van B&W en de raad. Deze goedgekeurde visie vormt dan een basis om de concrete plannen voor bebouwing in de ontwikkelkamers aan te toetsen.